Ένα άρθρο με αφορμή την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, το οποίο έχει ως στόχο να θέσει σε νέες βάσεις τα μεγαλόπνοα σχέδια για τα παιδιά μας…
Όταν έγινα μαμά, είχα την πεποίθηση ότι δεν υπάρχει πιο βαθιά, πιο αληθινή, πιο ανιδιοτελής αγάπη από την μητρική. Αργότερα, καθώς μεγάλωναν τα παιδιά μου, κι έβλεπα την αγάπη στα μάτια τους, άρχισα ν’ αναρωτιέμαι ποιος αγαπάει περισσότερο και κυρίως, άνευ όρων: Εγώ ή αυτά; Το εύκολο και βολικό για μένα θα ήταν να μου «χρυσώσω το χάπι» και να παραδεχτώ ότι εγώ τα αγαπάω περισσότερο. Εξάλλου, η αγάπη της μητέρας είναι ανώτερη όλων, σαν τη μητέρα δεν έχει, μάνα είναι μόνο μια και άλλες παρόμοιες στερεότυπες εκφράσεις που έχουν μεγαλώσει γενεές και γενεές και βρίθουν ακόμη και στη σύγχρονη εποχή, το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Όμως, κάθε φορά που θυμώνω και τα μαλώνω, εκείνα μου αποδεικνύουν το αντίθετο. Ενώ εγώ χρειάζομαι λίγο χρόνο για να ηρεμήσω και να τα πάρω αγκαλιά, εκείνα χρειάζονται αμέσως την αγκαλιά, την αποδοχή και την άνευ όρων αγάπη μου, δείχνοντάς μου ταυτοχρόνως και εμπράκτως, την πλήρη αποδοχή και άνευ όρων αγάπη τους! (Και μην ξεγελιέστε: Εκείνα που δεν το ζητάνε, είναι εκείνα που το χρειάζονται περισσότερο!)
Κι επειδή σημασία δεν έχει τι νομίζουμε εμείς, αλλά τι εισπράττουν τα παιδιά μας, μου δημιουργήθηκε η ανάγκη να τα ρωτήσω αν νιώθουν ότι τα αγαπώ… Η απάντηση των κοριτσιών πως νιώθουν ότι τα αγαπώ μέχρι εκεί που δεν πάει, μου «χάιδεψε τα αυτιά». Αντιθέτως, η απάντηση του γιου μου: «Ε, εντάξει, ναι…», μου χτύπησε αμέσως καμπανάκια!
Δεν έχει αξία τόσο το γιατί κάθε παιδί λαμβάνει με διαφορετικό τρόπο τα ερεθίσματα του περιβάλλοντός του και κυρίως, τα κοινά ερεθίσματα (σε σχέση με τα αδέρφια του) του ιδίου οικογενειακού περιβάλλοντος, όσο το γεγονός ότι τα λαμβάνει. Κι εκεί ακριβώς είναι που πρέπει να εστιάσουμε όλοι οι γονείς, συνυπολογίζοντας ότι η δράση – αντίδρασή μας δεν είναι ακριβώς ίδια προς όλα τα παιδιά μας, αφού αυτή καθορίζεται και από την δράση – αντίδραση κάθε παιδιού, ως απόρροια του χαρακτήρα του. Όμως, σε κάθε περίπτωση, δεν ευθύνεται ο παραλήπτης για το λανθάνον μήνυμα που λαμβάνει, αλλά ο αποστολέας για την κακή διατύπωσή του. Αυτή, λοιπόν, η «λίγη» απάντηση του γιου μου, ήταν αρκετή για να με ταρακουνήσει, να ταράξει τα ήρεμα νερά μου και να με προτρέψει να προβώ στην αποκωδικοποίηση του μηνύματος και στην επαναδιατύπωσή του.
Η βάση της εσωτερικής μου διερεύνησης, ήταν η αλτρουιστική αγάπη και κατά πόσο αυτή είναι στη φύση του ανθρώπου ή αν αυτή αποτελεί ανθρώπινη επιλογή. Διαβάζοντας το άρθρο παρακάτω, θα αντιληφθείτε πλήρως τη συλλογιστική μου πορεία, η οποία είναι βασισμένη σε επιστημονικά και φιλοσοφικά δεδομένα και καταλήγει σε δικά μου λογικά ή και αυθαίρετα συμπεράσματα. Γιατί, η γνώση διαμορφώνει γνώμη, καλλιεργεί Αξίες, επηρεάζει τις πεποιθήσεις ή τη στάση ζωής μας, ωστόσο, η ερμηνεία της μπορεί κάποιες φορές να παραφραστεί ηθελημένα ή μη, ή να κουμπώσει στις ήδη ασυνείδητα ή συνειδητά ριζωμένες πεποιθήσεις μας (δικό μου). Το σίγουρο είναι πως σκοπός της είναι να μετεξελίξει στο νου την ήδη καταγεγραμμένη πληροφορία και εμπειρία (της wikipedia). Με λίγα λόγια, η γνώση συμβάλει στην καλύτερη και πληρέστερη κατανόηση αυτού που ενστικτωδώς ή εμπειρικά ήδη πιστεύουμε ή γνωρίζουμε. Από την άλλη, μπορεί να μας φωτίσει το δρόμο για να ανακαλύψουμε καινούρια μονοπάτια…
Η μητρική αγάπη προς το βρέφος είναι το ανώτερο είδος αγάπης
Σύμφωνα με τον Έριχ Φρομ, που θεωρείται από τους σημαντικότερους ψυχολόγους – ψυχαναλυτές – φιλοσόφους – κοινωνιολόγους και ανθρωπιστές του 20ου αιώνα, ως το ανώτερο είδος αγάπης μπορεί να θεωρηθεί η μητρική αγάπη όσο το παιδί είναι βρέφος και απόλυτα εξαρτημένο από τη μητέρα. Το φροντίζει, του προσφέρει στοργή, χωρίς να περιμένει το παραμικρό αντάλλαγμα. Όμως, ο αληθινός άθλος της μητρικής αγάπης βρίσκεται στην αγάπη της μητέρας για το παιδί που μεγαλώνει. Η μητρική αγάπη προς το βρέφος είναι εκ φύσεως ανιδιοτελής, επειδή εμπεριέχει το στοιχείο της στοργικότητας. (Εδώ έχω τις ενστάσεις μου, ως προς την ανιδιοτέλεια, γιατί δεδομένου ότι η μητέρα αισθάνεται ακόμη το βρέφος ως τμήμα του εαυτού της, η μητρική αγάπη δεν μπορεί παρά να εμπεριέχει το ναρκισσιστικό στοιχείο = προσωπική ικανοποίηση, δηλαδή το ακριβώς αντίθετο του αλτρουισμού). Από την άλλη, η μητρική αγάπη προς το παιδί που μεγαλώνει, περιλαμβάνει και το στοιχείο της κτητικότητας και της ματαιοδοξίας. Τα δυο αυτά στοιχεία εμποδίζουν την φυσική εξέλιξη του παιδιού, που είναι ο αποχωρισμός του από τη μητέρα, ώστε να γίνει μια εντελώς ξεχωριστή ανθρώπινη ύπαρξη. (Κι εδώ έγκειται η βασική διαφορά από την ερωτική αγάπη. Στη μητρική αγάπη, δυο άνθρωποι που ήταν ένα, διαχωρίζονται, ενώ στην ερωτική, δυο άνθρωποι που ήταν διαχωρισμένοι, γίνονται ένα. Κι αυτή είναι η κυκλική διαδικασία για τη δημιουργία και τη διαιώνιση της ζωής)!
Το στοιχείο της κτητικότητας και της ματαιοδοξίας στη γονεϊκή αγάπη και το ανεκπλήρωτο χρέος…
Είναι σύνηθες, γονείς να χρησιμοποιούν τα παιδιά τους, προκειμένου να ικανοποιήσουν δικά τους απωθημένα ή επιθυμίες. Επιπλέον, τους καλλιεργούν ενοχές, υπό την μορφή χρέους, υπενθυμίζοντας τους συνεχώς, τι έχουν κάνει και τι έχουν προσφέρει σε αυτά και δημιουργώντας τους με αυτό τον τρόπο ένα κλίμα ψυχολογικής ομηρίας. Στον αντίποδα, τα παιδιά οδηγούνται στην αέναη προσπάθεια να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των γονέων, με αντάλλαγμα την προσωπική τους ευτυχία. Θυσιάζουν δηλαδή, την αυτονομία και τον ίδιο τους τον εαυτό, στο βωμό της πλήρους (αν και αυτό είναι αμφίβολο) αποδοχής των γονιών τους.
Ποια αγάπη λοιπόν, είναι βαθιά και ανιδιοτελής; Η μητρική, η γονεϊκή ή η παιδική;
Έχω ακούσει πολλούς ενήλικες να λένε πως νιώθουν χρέος απέναντι στους γονείς τους επειδή τους χάρισαν το πολυτιμότερο δώρο της Ζωής. Μήπως τα παιδιά δεν τους/μας χάρισαν το δώρο της γονεϊκότητας;
Εξάλλου, η γέννηση ενός παιδιού αποτελεί επιλογή των γονέων, ενώ οι γονείς δεν αποτελούν επιλογή του παιδιού. ΚΙ όμως… Παρ’ όλα αυτά, το παιδί έχει μέσα του την άνευ όρων αγάπη που δεν έχουν πάντα οι γονείς για τα παιδιά (Μάρω Βαμβουνάκη). Το παιδί, όταν αισθάνεται ότι το αγαπούν βαθιά, δε ζητάει πολλά πράγματα και χάρες, ανέχεται το μάλωμα και την τιμωρία και την οικονομική δυσχέρεια, γιατί διαισθάνεται ότι αυτός που το τιμωρεί, είναι εκείνος που υποφέρει περισσότερο!
Στον αντίποδα, τα κακομαθημένα και παραχαϊδεμένα παιδιά, των οποίων κάθε ιδιοτροπία ικανοποιείται από τους γονείς, εξελίσσονται σε εκφυλισμένα, αδύναμα και εγωιστικά όντα.
“Ο πιο σωστός τρόπος να κάνεις το παιδί σου δυστυχισμένο, είναι να του μάθεις να μην του αρνούνται τίποτα”!!!
Ζαν – Ζακ Ρουσσώ
«Επίσης σύνηθες είναι οι γονείς να φαντάζονται ότι αγαπούν τα παιδιά τους ανιδιοτελώς, αλλά στην πραγματικότητα, αυτό συμβαίνει σπάνια! Αν ντύνετε τα παιδιά σας κούκλες για να τα θαυμάσετε ή να προκαλέσετε χαρά από γνωστούς και αγνώστους, αν τους προσφέρετε απολαύσεις ακατάλληλες για την ηλικία τους, αν ψάχνετε ευκαιρία όπου τα παιδιά σας θα μπορούσαν να διαφέρουν ή ν’ απολαμβάνουν επαίνους, τότε δεν παρατηρείτε ότι εδώ λειτουργεί η ματαιοδοξία σας, η οποία μεγαλώνει φιλόδοξους, επιφανειακούς ανθρώπους, ανίκανους να κάνουν και να προσφέρουν το ο,τιδήποτε χωρίς να υπολογίζουν σε προσωπικά οφέλη;» (V. Ya. Stoyunin, Ρώσος Παιδαγωγός του 19ου αιώνα– και πόσο επίκαιρος;)
Η αλλαγή των παιδιών μεγαλώνοντας…
Συχνά, αναρωτιόμαστε γιατί αλλάζουν τα παιδιά στάση και συμπεριφορά απέναντι στους γονείς μεγαλώνοντας. Πώς γίνεται να είναι τόσο «αχάριστα»; Τι σφάλμα μπορεί να έχει κάνει ένας γονιός ώστε ν’ αξίζει απαξιωτική, ταπεινωτική ή άλλου είδους άσχημη συμπεριφορά;
«Τα παιδιά ξεκινούν αγαπώντας τους γονείς τους, μετά τους κρίνουν και σχεδόν ποτέ δεν τους συγχωρούν»
Ο. Ουάιλντ
Χρειάζεται όμως, να φτάσει ένας γονιός μόνο στο έγκλημα για να θεωρηθεί ακατάλληλος ή κακός; Οι περισσότεροι, δυστυχώς, συγχέουν το κακό με το παράνομο. Η συχνή ταύτιση του ηθικού και του νόμιμου, οδηγεί τους γονείς στο συμπέρασμα ότι εφόσον δεν έχουμε πράξει κάτι ποινικά κολάσιμο, αυτό αυτομάτως, μας καθιστά άξιους γονείς. Αν όμως, δεν θεωρούνται τουλάχιστον ακατάλληλοι οι γονείς εκείνοι που μεγαλώνουν παιδιά υποταγμένα, φυλακισμένα σ’ ένα προδιαγεγραμμένα λαμπρό “κουκουλιασμένο” μέλλον που κατασκεύασαν οι γονείς τους γι’ αυτά (σπουδές, καριέρα, επιλογή συντρόφου, κτλ.), προκειμένου να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες και όχι των παιδιών τους, τότε ποιοι θεωρούνται;
«Ο πατέρας και η μητέρα επιθυμούν να κάνουν τα παιδιά τους ίδια με τους εαυτούς τους ή τουλάχιστον όπως θα ήθελαν να είναι οι ίδιοι»
Λέων Τολστόι
Πέραν όμως, της ψυχολογικής πίεσης, καταπίεσης, ομηρίας, κτλ., τα παιδιά μπορεί να βιώνουν και συναισθηματική ορφάνια! Πρόκειται για την έλλειψη ψυχολογικής υποστήριξης των γονιών τους, η οποία τα οδηγεί στην σκέψη: «Αν οι ίδιοι μου οι γονείς, που υποτίθεται ότι με αγαπάνε και είναι εκεί για μένα περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον στον κόσμο δεν με στηρίζουν (ορισμένοι δεν ξέρουν καν την έννοια), τότε ποιος θα το κάνει;» Η δυστυχία είναι διπλή όταν υπάρχει έλλειψη ψυχολογικής υποστήριξης και από τους δύο γονείς.
Αδυνατούμε, δυστυχώς, να κατανοήσουμε το βαθύτερο νόημα πίσω από την φράση: «Τα παιδιά μας είναι ο καθρέφτης μας».
«Μην ξεχνάτε ότι εγώ δεν μπορώ να δω τον εαυτό μου, ο ρόλος μου περιορίζεται στο να είμαι αυτός που κοιτάζει στον καθρέφτη»
Ζακ Ριγκώ, Γάλλος σουρεαλιστής ποιητής
Αν αυτό που βλέπουμε στο σημαντικό άλλο, μας αρέσει, σημαίνει ότι το καράβι πλέει σε ήρεμα νερά, κάτι που μας γεμίζει με ασφάλεια και ηρεμία. Σε διαφορετική περίπτωση, το σημαινόμενο είναι ότι το καράβι είτε μπάζει νερά είτε οδεύει προς παγόβουνο μεριά. Και στις δυο περιπτώσεις, φλερτάρει με τον κίνδυνο ενός επερχόμενου ναυαγίου επικών διαστάσεων. Επειδή, όμως, ο καπετάνιος, χώρια ότι εγκαταλείπει τελευταίος το πλοίο, φαίνεται και στις φουρτούνες, αυτό που χρειάζεται είναι αλλαγή πλεύσης, γιατί ο βυθός παραμονεύει!
«Οι γονείς είναι απρόθυμοι να συγχωρήσουν στα παιδιά τους τα ελαττώματα που τους ενστάλαξαν οι ίδιοι»
M. Ebner – Eschenbach, Αυστριακή συγγραφέας του 19ου αιώνα – The Community Child
Οι σύγχρονοι Ντ’ Αρτανιάν…
Εν κατακλείδι, όχι μόνο δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς, αλλά υπάρχουν και αρκετοί ακατάλληλοι γονείς. Όμως, ευτυχώς, για την κοινωνία, υπάρχουν και καλοί γονείς και υπάρχουν και αρκετά καλοί γονείς. Είναι εκείνοι που αναγνωρίζουν τα λάθη τους, τους άσχημους χειρισμούς, τις αδυναμίες τους, έχουν δηλαδή, αυτογνωσία και κάνουν αυτοκριτική. Ξέρουν ν’ ακούνε, να οριοθετούν, ν’ αγαπούν και να θαυμάζουν τα παιδιά τους γι’ αυτό που είναι! Επίσης, υπάρχουν παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι υπάρχει και ανιδιοτελής αγάπη, που μπορεί να είναι μητρική, πατρική, παιδική, αλλά και διάχυτη σε κάθε ζωντανή ύπαρξη στον πλανήτη. Γιατί, η αγάπη είναι επιλογή! «Είναι η ύψιστη ανθρώπινη αρετή και χρειάζεται να της δοθεί προτεραιότητα σε σχέση με τις άλλες ανάγκες και έγνοιές μας! Είναι η τελική λύση για όλα τα ανθρώπινα προβλήματα. Είναι η μοναδική Αλήθεια! (Ρόμπερτ Ηλίας Νατζέμυ, Η αγάπη είναι επιλογή).
Και φυσικά, ο ορισμός της ανιδιοτελούς αγάπης, είναι εκείνος που βρίσκει την απόλυτη έκφρασή του στην αυτοθυσία!
Και θα κλείσω, με μια φράση από τις αγαπημένες μου κινηματογραφικές σκηνές, την οποία είπε ο Gabriel Byrne που υποδυόταν τον Ντ’ Αρτανιάν στο «Man in the Iron Mask», δίνοντας τη ζωή του -κυριολεκτικά- για να σωθεί ο γιος του: «All my life, this is the death I’ve always wanted».
Υπάρχουν όμως, και σύγχρονοι Ντ’ Αρτανιάν (Αξίζει να δείτε τα παρακάτω βίντεο)…
https://www.notospress.gr/videos/video/92486/mitera-sozei-ta-paidia-tis-tin-teleftaia-stigmi
Υπάρχουν και άνθρωποι που άσχετα με το φύλο, το βιοτικό ή μορφωτικό επίπεδο ή τον βιολογικό τους γονεϊκό ρόλο, αποδεικνύουν ότι η αγάπη είναι επιλογή και μπορεί να είναι και ανιδιοτελής!
Μην ξεχνάμε ότι η ανιδιοτελής αγάπη υπάρχει και στο ζωικό βασίλειο…
I Fight for the belief that every man can be better!!!!