Με μεγάλη μου χαρά πληροφορήθηκα πρόσφατα, ότι η κυβέρνηση, στο πλαίσιο της Πανελλήνιας Ημέρας κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού (6 Μαρτίου), προωθεί ένα σχέδιο καταπολέμησης της βίας ανηλίκων και του σχολικού εκφοβισμού, στο οποίο θα εμπλακούν τα συναρμόδια υπουργεία και κυρίως, το υπουργείο Παιδείας, δεδομένου ότι στα σχολεία καταγράφονται τα περισσότερα περιστατικά βίας από ανηλίκους.

Προς στιγμήν, ένιωσα να με διαπερνά μια μικρή “αχτίδα” ελπίδας ότι με την εφαρμογή του ολοκληρωμένου -όπως το αποκαλούν- σχεδίου καταπολέμησης τέτοιων περιστατικών, που αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή εντός του Μαρτίου, ίσως εξαλειφθούν τα περιστατικά bullying στην χώρα μας. 

Δυστυχώς, οι ελπίδες μου εξανεμίστηκαν γρήγορα, μαθαίνοντας πως το “ολοκληρωμένο” σχέδιο του Υπουργείου Παιδείας δεν περιλαμβάνει τίποτα παραπάνω από ένα τιμωρητικό πλαίσιο αυστηροποίησης ποινών, το οποίο ως ανάχωμα στην ραγδαία αύξηση των περιστατικών σχολικού εκφοβισμού χρησιμοποιεί για “νέα” μέτρα την επαναφορά της πενθήμερης αποβολής, την επιτάχυνση των διαδικασιών οριστικής αποβολής του “θύτη” από το σχολείο και τη σύνταξη πρωτοκόλλων και θεσμικής προστασίας των εκπαιδευτικών έναντι των παρεμβατικών γονιών.

Πρόκειται για σπασμωδικά, άνευ ουσίας μέτρα, που απλώς “κουκουλώνουν” ένα πρόβλημα και δεν το “ξεριζώνουν”. Αυτό χρειάζεται ένα παιδί για να σταματήσει την επιθετική συμπεριφορά του απέναντι στους συμμαθητές του; Η αποβολή δεν θα λειτουργήσει σωρευτικά στα όποια προβλήματα -ψυχικά και συναισθηματικά- κρύβει μέσα του; Ή μήπως κάνοντας “πάσα” του παιδιού από το ένα σχολικό περιβάλλον στο άλλο, παύσουν να υφίστανται τα περιστατικά βίας ως δια μαγείας; Και αν πληρώσουν οι γονείς για τις φθορές του παιδιού τους σε εξοπλισμό στα σχολεία, θα λυθεί το πρόβλημα; Θα βάλει μυαλό το παιδί; Θα καταλάβει το λάθος του; Θα γεφυρωθεί το χάσμα στη σχέση γονιού – παιδιού ή τη σχέση εκπαιδευτικού – παιδιού;

Ρητορικές ερωτήσεις, όπως ρητορικά είναι και τα μέτρα…

Εφαρμόζοντας τιμωρητικές συμπεριφορές προς το παιδί, είναι σαν να απαντάμε στον εκφοβισμό με εκφοβισμό. Πού είναι η ευαισθητοποίηση επί του τόσο σοβαρού ζητήματος; Πού είναι η ενσυναίσθηση που θέλουμε να εμφυσήσουμε στα παιδιά μας;

Αν δεν ξέρουμε τον τρόπο, είναι καλό να παραδειγματιζόμαστε και να λαμβάνουμε υπόψη μας παιδαγωγικά πρότυπα από άλλες χώρες του εξωτερικού.  Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας του ΟΗΕ, η Δανία αποτελεί μια από τις πιο ευτυχισμένες χώρες στον κόσμο και σύμφωνα με τα στατιστικά, το ποσοστό των παιδιών με συμπεριφορά βίας και εκφοβισμού μειώθηκε από το 40% που ήταν το 1998, σε λιγότερο από 5% το 2018. Πώς το κατάφεραν αυτό; Με αποβολές; Όχι. Με ενσυναίσθηση! Γιατί, στα σχολεία της Δανίας, από το 1993, η διδασκαλία της Ενσυναίσθησης είναι υποχρεωτική.  

Συγκεκριμένα, το «Klassens tid», αποτελεί ένα μάθημα ενσυναίσθησης που απευθύνεται σε μαθητές μεταξύ 6 και 16 ετών, κατά τη διάρκεια του οποίου, οι μαθητές μοιράζονται τα προβλήματά τους και όλοι μαζί με τον δάσκαλο της τάξης αναζητούν λύσεις με γνώμονα την αληθινή ακρόαση και κατανόηση του ατόμου – ομιλητή. Όταν δεν προκύπτουν ζητήματα προς συζήτηση, ενσυναίσθηση επιτυγχάνεται μέσω του «hygge», μιας οικειότητας δηλαδή που δημιουργείται σκόπιμα.

Πριν 30 χρόνια, λοιπόν, η Δανία αντιλήφθηκε πως μια σχολική κουλτούρα βασισμένη στην ενσυναίσθηση, είναι σε θέση να περιορίσει ή ακόμη και να εξαλείψει τον σχολικό εκφοβισμό, ενώ η Ελλάδα του 2024, εθελοτυφλεί και φαίνεται πως ακόμη διαπραγματεύεται το εάν η Ευτυχία χωράει στη διδακτική ύλη κι αν έχει θέση στην σχολική καθημερινότητα. Κι όμως, όσο εμείς “ανακατεύουμε την τράπουλα”, στρουθοκαμηλίζουμε και διαπραγματευόμαστε τα αυτονόητα, τόσο τα περιστατικά εκφοβισμού θα αυξάνονται με εκθετικούς ρυθμούς.

Πρέπει επιτέλους, να κατανοήσουμε πως ναι μεν δε νοείται Παιδεία χωρίς Εκπαίδευση, αλλά κυρίως, πως δεν υπάρχει σωστή Εκπαίδευση χωρίς στοιχειώδη Παιδεία!